Τελευταία ανανέωση: Πέμπτη 11/04/2024

 

ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΕΛΒΕΤΙΚΟ ΦΡΑΓΚΟ

 

Σας παραθέτουμε ορισμένες από τις δικαστικές αποφάσεις που επέτυχε το δικηγορικό μας γραφείο και αφορούν τη δικαστική  διαδικασία αιτήματος ρύθμισης και απαλλαγής  για οφειλές από τραπεζικά δάνεια, ιδιώτες, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία.

 

Απόφαση Υπ' Αριθμ. 2949/2018 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών: Επί αγωγής πελατών μας  κατά τράπεζας για την αναγνώριση  ακύρωσης των ενδίκων δανειακών συμβάσεων, για την αναγνώριση ακυρότητας επίρριψης στους δανειολήπτες – ενάγοντες  του συναλλακτικού κινδύνου άλλως αναγνώρισης της ακυρότητας των αυτοτελών σχετικών όρων των δανειακών συμβάσεων και αναγνώριση υποχρέωσης  καταβολής  χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης των εναγόντων  το Δικαστήριο  ανέστειλε την έκδοση οριστικής απόφασης εωσότου εκδοθεί απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας του Αρείου Πάγου για το νομικό ζήτημα που εκκρεμεί ενώπιον της κατόπιν παραπομπής του από το Α1 Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου , δυνάμει της υπ’αριθμ. 884/2018 απόφασης του Τμήματος αυτού .

 

Συγκεκριμένα : ένα ανδρόγυνο έλαβε το έτος 2008 δύο στεγαστικά δάνεια (ουσιαστικά επρόκειτο περί ενός και ενιαίου όπου ο σύζυγος , ηλεκτρολόγος μηχανικός , ενέχεται ως οφειλέτης και η σύζυγος,  ιατρός,  ως εγγυήτρια)  σε ξένο νόμισμα – ελβετικό φράγκο από την «Εθνική Τράπεζα Α.Ε.» με την ισοτιμία  ευρώ – ελβετικού φράγκου να ανέρχεται σε 1/1.50 περίπου. Αγόρασαν με το εκταμιευθέν κεφάλαιο  ένα διαμέρισμα ώστε να δημιουργήσουν οικογένεια και να αποκτήσουν παιδιά , όπως και έγινε . Πειθόμενοι στις παροτρύνσεις και υπό τις διαβεβαιώσεις των αρμοδίων τραπεζικών υπαλλήλων προέβησαν σε αυτού του είδους τη δανειοδότηση χωρίς να ενημερωθούν για τα ειδικά χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων δανείων , για  τους κινδύνους που εγκυμονούσαν και χωρίς να  τους προσφερθεί η δυνατότητα εφαρμογής ενός προγράμματος προστασίας τους .  Η  οφειλόμενη  δόση αυξανόταν σταδιακά και ανησυχητικά  μετά από τρία έτη περίπου αλλά η τράπεζα σκοπίμως τους καθησύχαζε προβάλλοντας έωλες δικαιολογίες και επιχειρήματα περί πρόσκαιρου και μη ανησυχητικού  φαινομένου.

 

Η κατακρήμνιση του ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου είχε ως οδυνηρή επίπτωση την αύξηση της μηνιαίας οφειλόμενης δόσης αποπληρωμής και του ανεξόφλητου ποσού των δανείων . Ουδόλως μπορούσαν να προβλέψουν η δανειολήπτες το ενδεχόμενο αυτό δεδομένου  ότι δεν είχαν συναλλαχθεί με τράπεζες ξανά και μάλιστα λαμβάνοντας παρόμοια προϊόντα, τα οποία απεδείχθησαν επενδυτικά και όχι απλά στεγαστικά δάνεια.

 

Οι συναφείς υποθέσεις έχει κριθεί ότι δημιουργούν ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος , του οποίου πρέπει να επιληφθεί η  Πλήρης Ολομέλεια του Αρείου Πάγου.

 

Αναμένουμε με αγωνία και πίστη την κρίση  της Πλήρους  Ολομέλειας του Αρείου Πάγου  επί  ενός ζητήματος  που απασχολεί και ταλανίζει περί τις 70.000 συμπολιτών μας και χιλιάδες δανειολήπτες σε όλη την Ευρώπη, οι οποίοι έλαβαν στεγαστικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο και σήμερα εμφανίζονται και είναι πράγματι οι ίδιοι και οι οικογένειές τους , τουλάχιστον μέχρι στιγμής, εξαιρετικά ζημιωμένοι , από οικονομικής και  ψυχολογικής πλευράς .

Απόφαση Υπ' Αριθμ. 4/2019 της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου

Εξεδόθη η υπ’ αριθμ. 4/2019 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (πλήρες κείμενο απόφασης) η οποία απέρριψε την ασκηθείσα αίτηση για  αναίρεση της υπ’αριθμ. 8713/2016 αποφάσεως του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης .

 

Η ως άνω απόφαση επικύρωσε το ως κάτωθι (συνοπτική παράθεση) σκεπτικό της πρωτόδικης απόφασης (υπ’αριθμ. 8713/2016 Πολ. Πρωτ. Θεσ/κης):

Α) « Το αίτημα της αγωγής με το οποίο προβάλλεται η ακυρότητα του υπ’ αριθμ. 7 συμβατικού όρου της επίδικης σύμβασης , αποκλειστικά  λόγω αντίθεσης του στις διατάξεις των αρθ. 2 παρ. 1, 6, 7 ν. 2251/1994  και 281 ΑΚ, πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμο. Τούτο διότι  ο όρος αυτός, κατά το εκτιθέμενο στο αγωγικό δικόγραφο περιεχόμενό του, εντάσσεται  στους δηλωτικούς όρους της επίδικης σύμβασης, όπως βασίμως ισχυρίζεται η εναγομένη, αφού επαναλαμβάνει τη διάταξη του άρθρου 291 ΑΚ, χωρίς να εισάγει  απόκλιση από αυτήν και χωρίς να τη συμπληρώνει με επιπλέον ρυθμίσεις , ώστε δεν αποτελεί αυτός αντικείμενο δικαστικού ελέγχου σύμφωνα και με ρητή επιταγή της Οδηγίας 93/13, κατά την οποία αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής της οι συμβατικές ρήτρες, που απηχούν τις ενδοτικού δικαίου διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας χωρίς να τροποποιούν το περιεχόμενο τους ή το πεδίο εφαρμογής τους. Σε κάθε δε περίπτωση, τούτος δεν φέρει  καταχρηστικό χαρακτήρα, ουτε πάσχει από αοριστία κατά το περιεχόμενό του , ενόψει του ότι ο προσδιορισμός της παροχής ( μηνιαίας δόσης ή συνολικού ανεξόφλητου κεφαλαίου),  σ’ αυτήν την περίπτωση δεν καθίσταται αόριστος , αλλά προσδιορίζεται επαρκώς  και η ακριβής καταγραφή του είναι θέμα απλού μαθηματικού υπολογισμού. Δοθέντος ότι η τιμή πώλησης συναλλάγματος αποτελεί διαγνωστικό αντικειμενικό μέτρο, αφού ισχύει για το σύνολο των συναλλασσομένων, και καθορίζεται από τη διατραπεζική αγορά , διαμορφούμενη ημερησίως από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα, η οποία εκδίδει δημόσιο δελτίο αναφοράς των ισοτιμιών για κάθε νόμισμα .

 

Β) « Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης  κρίνοντας ότι η εξαίρεση των δηλωτικών όρων από τον έλεγχο καταχρηστικότητας θεμελιώνεται σε ρητή επιταγή της Οδηγίας 93/13, δεν έσφαλε κατ’ αποτέλεσμα , διότι, έστω και αν η εξαίρεση αυτή δεν μεταφέρθηκε ρητά στο εθνικό δίκαιο με το ν. 2252/1994, εμπεριέχεται, κατά τα προπαρατιθέμενα στην πρώτη νομική σκέψη , στη ρύθμιση του αρ. 6 παρ.2 του ν. 2251/1994 βάσει μίας εναρμονισμένης προς το ενωσιακό δίκαιο ερμηνείας σύμφωνης με το σκοπό  της Οδηγίας , όπως αυτός εκφράζεται στο αρθ. 1 παρ.2 αυτής και εξηγείται στη 13η σκέψη του Προοιμίου της.

 

 Ωστόσο ορισμένοι Δικαστές της σύνθεσης είχαν διαφορετική γνώμη μειοψηφώντας δεχόμενοι δύο από τους λόγους της αναίρεσης ως νόμιμους. Επίσης ο Εισαγγελέας εισήγαγε την πρόταση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου προτείνοντας να γίνουν δεκτοί, ως κατ΄ ουσίαν βάσιμοι, δύο από τους λόγους αναιρέσεως.

 

Ο Σύνδεσμος Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου (ΣΥ.ΔΑΝ.Ε.Φ.) κατέθεσε στις 24-4-2019 στον Άρειο Πάγο έγγραφο αίτημα, ζητώντας να απευθύνει το δικαστήριο προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ με έξι διαφορετικά σκέλη.

 

 Σας υπενθυμίζουμε επίσης  ότι  στις 20 Μαΐου 2019 συζητήθηκε στον Άρειο Πάγο η αίτηση αναίρεσης που είχαν ασκήσει οι δανειολήπτες κατά της δευτεροβάθμιας απόφασης επί συλλογικής αγωγής. Η απόφαση αυτή  ήταν εξίσου δυσμενής με την τελευταία απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, καθώς κρίθηκε ότι ο όρος για τη συναλλαγματική ισοτιμία είναι δηλωτικός και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα.

 

ΕΔΔΑ, Αντωνοπούλου κατά Ελλάδας της 11.02.2021 (αρ. 46505/19), Αποπληρωμή σε ευρώ δανείου που ελήφθη σε ελβετικό φράγκο. Η προσέγγιση του ΕΔΔΑ

 

Μια σημαντική αλλά όχι θετική εξέλιξη που αφορά στους δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο έρχεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ). Η αγωνία και η απογοήτευση χιλιάδων δανειοληπτών σε ελβετικό φράγκο επιτείνεται μετά και την έκδοση αυτής της απόφασης από το δικαστήριο του Στρασβούργου.

 

Ειδικότερα με πρόσφατη απόφασή του το ΕΔΔΑ απέρριψε ως απαράδεκτη την προσφυγή Ελληνίδας δανειολήπτριας, η οποία είχε λάβει δάνειο από τράπεζα το 2007 σε ελβετικό φράγκο ύψους 243.225 ελβετικών φράγκων (150.000 ευρώ). Ωστόσο, η προσφεύγουσα το 2015 μετά τις αλλαγές στην ισοτιμία μεταξύ ευρώ και φράγκου κατέληξε να οφείλει στην τράπεζα 239.041 ευρώ. Η ίδια δανειολήπτρια είχε προσφύγει και στον Άρειο Πάγο ζητώντας να αναιρεθεί απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης και, μεταξύ άλλων, να κριθεί ως καταχρηστικός  ο όρος που προέβλεπε την αποπληρωμή του δανείου της σε ελβετικό φράγκο βάση της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας με το ευρώ.

 

Ειδικότερα, η δανειολήπτρια προσέφυγε στο ΕΔΔΑ τον Αύγουστο του 2019 εναντίον της Ελλάδος και στις 11 Φεβρουαρίου του 2021 το δικαστήριο του Στρασβούργου δημοσίευσε την απόφαση του με την οποία απέρριψε την προσφυγή της ως απαράδεκτη.

 

Το ΕΔΔΑ καταρχάς επισημαίνει, σύμφωνα με την απόφαση που έχει αναρτηθεί στη γαλλική γλώσσα στον ιστότοπο του δικαστηρίου αλλά και σύμφωνα με την επιμέλεια σε αυτή από το echrcaselaw.com, ότι τα ελληνικά δικαστήρια –Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης και Άρειος Πάγος - απέρριψαν τις προσφυγές της δανειολήπτριας. Τα ελληνικά δικαστήρια, όπως σημειώνει το ΕΔΔΑ, έκριναν πως ο όρος τον οποίο η προσφεύγουσα ζητούσε να κριθεί καταχρηστικός και ο οποίος προέβλεπε την αποπληρωμή του δανείου της σε ελβετικό φράγκο βάση της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας με το ευρώ, είναι δηλωτικός και δεν υπόκειται σε έλεγχο καταχρηστικότητος.

 

Στη συνέχεια το ΕΔΔΑ αναφέρει στην απόφασή του πως η προσφεύγουσα ήταν ενήμερη  για τον κίνδυνο που συνεπάγεται η λήψη δανείου σε ελβετικό φράγκο αλλά και τον κίνδυνο της αυξητικής διακύμανσης του ισχυρού αυτού νομίσματος κατά τη διάρκεια της εικοσιπενταετούς διάρκειας του δανείου. Επίσης, το Στρασβούργο τονίζει ότι βάσει της εν λόγω σύμβασης του δανείου η προσφεύγουσα είχε τη δυνατότητα να ζητήσει ανά πάσα στιγμή την μετατροπή του δανείου της από φράγκο σε ευρώ.

 

Ακόμη, σύμφωνα με τη απόφαση του ΕΔΔΑ η ελληνική νομοθεσία παρείχε στην προσφεύγουσα τη δυνατότητα να προασπίσει τα δικαιώματα της ασκώντας ένδικα μέσα, όπως η κατάθεση αγωγής στα αστικά δικαστήρια για την ακύρωση της επίμαχης ρήτρας στη σύμβαση δανείου την οποία θεώρησε καταχρηστική και ακόμη η κατάθεση αγωγής για αναπροσαρμογή του συμβατικού προγράμματος ή και λήξη της δανειακής σύμβασης, βάσει του άρθρου 388 του Αστικού Κώδικα. Επιπλέον, όπως αναφέρει το δικαστήριο, σύμφωνα με τη σύμβασή της η προσφεύγουσα θα μπορούσε να ζητήσει οποτεδήποτε από την τράπεζα να μετατρέψει το δάνειο σε ευρώ και θα μπορούσε να είχε ασφαλιστεί έναντι πιθανής αύξησης των μηνιαίων δόσεων που κατέβαλε.

 

Μάλιστα, το ΕΔΔΑ υπογραμμίζει στην απόφασή του ότι είχε δοθεί ως άνω στην προσφεύγουσα η ευκαιρία να εκθέσει όλα τα επιχειρήματά της ενώπιον των αρμόδιων ελληνικών δικαστηρίων και να διεκδικήσει τις αξιώσεις της σύμφωνα με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου. Ως εκ τούτου η προσφυγή της Ελληνίδας δανειολήπτριας κρίθηκε από το Στρασβούργο απαράδεκτη ως προδήλως αβάσιμη.

 

Τι είχε κρίνει η Ολομέλεια του ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

 

Τον Απρίλιο του 2019 η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου με απόφασή της (4/2019) απέρριψε την αίτηση που είχε καταθέσει η δανειολήπτρια ζητώντας να αναιρεθεί η απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης και να κριθεί ως καταχρηστικός όρος που προέβλεπε την αποπληρωμή του δανείου της σε ελβετικό φράγκο βάσει της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας με το ευρώ. Επίσης, η προσφεύγουσα είχε ζητήσει να αναγνωρισθεί, ως μόνη ισχύουσα ρήτρα μετατροπής σε ευρώ του οφειλομένου στο ξένο νόμισμα ποσού, η συναλλαγματική ισοτιμία των δύο νομισμάτων, που ίσχυε κατά τον χρόνο εκταμιεύσεως του ποσού που χορηγήθηκε από την τράπεζα.

 

Ωστόσο, όπως έκρινε η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, κατά πλειοψηφία ο όρος των δανειακών συμβάσεων για αποπληρωμή σε ευρώ ή ελβετικό φράγκο με βάση την τρέχουσα ισοτιμία είναι δηλωτικός όρος και ως εκ τούτου δεν υπόκειται σε έλεγχο καταχρηστικότητος. Με το σκεπτικό αυτό, κατά πλειοψηφία, η Ολομέλεια απέρριψε την αίτηση αναίρεσης της δανειολήπτριας.

 

Αντίθετη απόφαση από το Πρωτοδικείο Αθηνών

 

Τον Οκτώβριο 2020 το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας με μια σημαντική απόφαση που έλαβε κατά πλειοψηφία, γέννησε ελπίδες σε χιλιάδες δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο. Και τούτο διότι το Πρωτοδικείο δεν συντάχθηκε απόλυτα με την απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου. Αντίθετα, η πλειοψηφία του Πρωτοδικείου εξέφρασε την άποψη που είχε εκφράσει η μειοψηφία των μελών της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου σχετικά με τη δυνατότητα ελέγχου καταχρηστικότητος των όρων των δανειακών συμβάσεων σε ελβετικό φράγκο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην απόφαση Πρωτοδικείου, τα ελληνικά δικαστήρια μπορούν να προβούν σε έλεγχο καταχρηστικότητος και ρητρών, οι οποίες απηχούν νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού (και ενδοτικού) δικαίου.

 

Το Πρωτοδικείο με την απόφαση που εξέδωσε ανέβαλε την έκδοση οριστικής απόφασης για το μείζον αυτό ζήτημα που αφορά μεγάλο αριθμό δανειοληπτών και απηύθυνε μία σειρά από προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο.

 

Ποια ήταν τα προδικαστικά ερωτήματα

 

Τα προδικαστικά ερωτήματα του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) ήταν τα εξής:

 

1) Κατά την έννοια του άρθρου 8 της Οδηγίας 93/13/ΕΚ που προβλέπει δυνατότητα των κρατών μελών να θεσπίζουν αυστηρότερες διατάξεις για να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη προστασία του καταναλωτή, μπορεί ένα κράτος μέλος να μην ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο το άρθρο 1 παρ. 2 της Οδηγίας 93/13/ΕΚ και να επιτρέψει το δικαστικό έλεγχο και ρητρών που απηχούν νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού ή ενδοτικού δικαίου;

 

2) Είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι το άρθρο 1 παράγραφος 2 εδ. α και β της Οδηγίας 93/13/ΕΚ αν και δεν εισήλθε ρητά στο Ελληνικό δίκαιο εισήλθε έμμεσα σύμφωνα με το περιεχόμενο των άρθρων 3 παράγραφος 1 και 4 παράγραφος 1 της ανωτέρω Οδηγίας, όπως αυτό μεταφέρθηκε στην διάταξη του άρθρου 6 παρ. 2 του Ν. 22541/1994;

 

3) Στην έννοια των καταχρηστικών όρων και του εύρους τους όπως αυτοί ορίζονται στις διατάξεις των άρθρων 3 παράγραφος 1 και 4 παράγραφος 1 της Οδηγίας 93/13 περιέχεται η εξαίρεση του άρθρου 1 παράγραφος 2 εδ. α και β της οδηγίας 93/13;

 

4) Καταλαμβάνεται από τον έλεγχο της καταχρηστικότητος γενικού όρου συναλλαγής κατά τις διατάξεις της Οδηγίας 93/13/ΕΚ, ο όρος σε πιστωτική σύμβαση που συνάπτει καταναλωτής με πιστωτικό ίδρυμα, ο οποίος αποδίδει το περιεχόμενο κανόνα ενδοτικού δικαίου του κράτους μέλους, εφόσον ο σχετικός όρος δεν αποτέλεσε αντικείμενο χωριστής διαπραγμάτευσης;

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 

Εφόσον λοιπόν περιορίζονται περαιτέρω πλέον οι δικαστικές και νομικές διέξοδοι των συγκεκριμένων δανειοληπτών μια πολιτική λύση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα φάνταζε ιδανική, επιβεβλημένη ωστόσο κατά πολλούς. Επιπλέον  οι τράπεζες που χορήγησαν τα συγκεκριμένα δάνεια θα ήταν εύλογο και αμοιβαία επωφελές (για τις ίδιες και τους πελάτες τους – δανειολήπτες) να εξετάσουν ενδελεχώς την κάθε υπόθεση ξεχωριστά  και να περιέλθουν, εί δυνατόν, σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με τον εκάστοτε δανειολήπτη σταθμίζοντας όλα τα δεδομένα και ειδικές συνθήκες της κάθε περίπτωσης ( εμπορική αξία προσημειωμένου ακινήτου, οικονομικές δυνατότητες και προοπτικές του δανειολήπτη, καλοπιστία και πνεύμα συνεργασίας δανειολήπτη, εναπομείναν πραγματικό οφειλόμενο κεφάλαιο δανείου κλπ).